Ιστορική αναδρομή

Η ιστορία της ελιάς αρχίζει πριν την επινόηση της γραφής. Οι ιστορικοί θεωρούν πιθανότερο τόπο προέλευσης της ελιάς τις περιοχές της Συρίας και της Μικράς Ασίας, των οποίων οι βουνοπλαγιές είναι κατάφυτες από αγριελιές. Το στοιχείο αυτό όμως δεν μπορεί να αποτελεί απόδειξη, γιατί σήμερα συναντάμε αγριελιές σε όλη την Μεσόγειο, στην Ελλάδα, στα βόρεια παράλια της Αφρικής, στην Ισπανία αλλά και στην Τουρκία. Ειδικότερα στην Ελλάδα αγριελιές απαντώνται από τις βουνοπλαγιές του Ολύμπου μέχρι τον Ψηλορείτη και από τα Ιόνια νησιά μέχρι τα νησιά του Αιγαίου.

Ο ιστορικός Θεόφραστος αναφέρει ότι η ελιά φύτρωνε στην Ελλάδα, στη Νότια Ιταλία, στη Συρία και στην Αραβία (προς την πλευρά της θάλασσας), στην Αίγυπτο και αλλού.

Η ελιά είναι από τα αρχαιότερα καλλιεργούμενα δέντρα στον πλανήτη μας καθώς η καλλιέργεια της χρονολογείται 6000 ή και περισσότερα χρόνια πριν. Πηγές από την Αιγυπτιακή βιβλιογραφία μαρτυρούν ότι και στην Αίγυπτο καλλιεργούνταν στο παρελθόν η ελιά. Γύρω όμως στο 2000 π.Χ , οι ελαιώνες εξαφανίστηκαν, ίσως από κάποια καταστροφή από άγνωστη αιτία ή υπάρχει και η πιθανότητα ο πληθυσμός εκείνη την εποχή να στράφηκε σε άλλη καλλιέργεια. Στην συνέχεια πιστεύεται ότι σημειώθηκε κάποια μετακίνηση πληθυσμών προς τα νότια παράλια της Κρήτης οι οποίοι πιθανόν να μετέφεραν μαζί τους και την ελιά.

Άλλες ιστορικές πηγές αναφέρουν, ότι το ελαιόδεντρο εισήχθη από τους Φοίνικες στην Ελλάδα, την Συρία και την Καρχηδόνα κατά την προομηρική εποχή. Από όλα τα αρχαία φύλα μόνο οι Ασσύριοι, οι Βαβυλώνιοι, οι Σημίτες και οι Αρμένιοι γνώριζαν καλά το ελαιόδεντρο. Οι Έλληνες και αργότερα οι Ρωμαίοι και οι Εβραίοι, έδωσαν στο « ιερό δέντρο » την εξέχουσα θέση του. Για τους Αρχαίους Έλληνες η ελιά ήταν ένα ιερό δέντρο. Συνδεόταν άμεσα με την καθημερινή τους ζωή, καθώς αποτελούσε μέρος της διατροφής, της θρησκείας και της διακόσμησης των αντικειμένων τους. Η ελιά αποτελούσε σύμβολο ειρήνης, σοφίας και νίκης. Στην αρχαιότητα, οι νικητές των Ολυμπιακών αγώνων στεφανώνονταν με ένα κλαδί ελιάς. Έτσι, η ελιά αποτελεί μέχρι και σήμερα σύμβολο της Ολυμπιακής ιδέας.

Τέλος ανεξάρτητα από την προέλευση και τον τρόπο διάδοσης της ελιάς αυτό που πρέπει να σημειωθεί είναι το γεγονός ότι η καλλιέργεια της διαδόθηκε σε όλη την έκταση της Ευρωπαϊκής ηπείρου όπου από κει πιθανότατα να οφείλεται και η σημερινή ονομασία «Ελιά η Ευρωπαϊκή» (Olea europaea). Ειδικότερα οι κλιματολογικές συνθήκες της λεκάνης της Μεσογείου ήταν πολύ ευνοϊκές για την καλλιέργεια του ελαιόδεντρου και γρήγορα επεκτάθηκε σε όλες τις μεσογειακές χώρες των οποίων αποτελεί σήμερα το κύριο χαρακτηριστικό. Κύριοι εκπρόσωποι καλλιέργειας ελαιοδέντρων στην Μεσογειακή λεκάνη είναι κατά σειρά πλήθους δέντρων οι χώρες : Ισπανία, Ιταλία και ακολουθούν Ελλάδα, Πορτογαλία, Τυνησία, Αλγερία και το Μαρόκο.

Ωστόσο κατά την διάρκεια του προηγούμενου αιώνα η καλλιέργεια της ελιάς επεκτάθηκε και σε περιοχές της Αμερικανικής ηπείρου οι οποίες έχουν παρόμοιες κλιματολογικές συνθήκες με αυτές της Μεσογείου, όπως η Καλιφόρνια της Β. Αμερικής, η Αργεντινή, η Χιλή, η Ουρουγουάη και το Περού της Ν. Αμερικής. Επίσης προσπάθειες καλλιέργειας ελαιόδεντρων έχουν γίνει και στην Αυστραλία.